Kierownik badań: mgr Elżbieta Roszyk
Miejsce badań: Petrykozy, gm. Zawidz, woj. mazowieckie
Charakter stanowiska: osada i cmentarzysko
Datowanie: schyłek epoki brązu, okres halsztacki i okres wczesnego średniowiecza
W miejscowości Petrykozy został zlokalizowany kompleks stanowisk archeologicznych datowanych od okresu epoki brązu do czasów nowożytnych. Położony jest na równinie polodowcowej, urozmaiconej łańcuchem kemów i moren. Przepływająca tutaj mała rzeczka Sierpienica w przeszłości łagodnie meandrowała miedzy niewielkimi wzniesieniami. Pozostałością po jej dawnym korycie jest obecnie dolina, miejscami dość szeroka, porośnięta trawą i olszyną. Po jej lewej stronie znajdują się ciężkie , gliniaste gleby , nadające się pod rolnictwo. Natomiast po jej prawej stronie znajdują się lekkie , piaszczyste gleby, na których został rozpoznany kompleks stanowisk archeologicznych. Od 2004 roku są prowadzone badania na dwóch stanowiskach nr 3 i 4. Oba położone są po tej samej stronie rzeczki Sierpienicy, oddalone od siebie 300- 400 metrów.
Stanowisko nr 3.
Położone na niewielkim wzniesieniu, łagodnie opadającym w kierunku skarpy doliny starorzecza rzeki Sierpienicy. Obiekty nr 1- 32 położone najbliżej jej krawędzi uległy prawie całkowitemu zniszczeniu. Na podstawie zachowanej , rozwleczonej warstwy wypełniskowej nie możemy w sposób jednoznaczny określić ich funkcji.
W miarę oddalania się od krawędzi starorzecza – w wykopie 3 – odsłonięte zostało 13 jam ( nr 33- 45), część z konstrukcjami kamiennymi. Wśród nich wyróżniono:
z jednym kamieniem,
z kilkoma luźnymi kamieniami,
z brukiem kamiennym.
W jamach znaleziono drobne przepalone kości ludzkie, co może sugerować, że są to groby. Przepalone nieliczne kości znajdowały się w obrębie całej jamy, a zwłaszcza w jej części stropowej. W jednym przypadku – w grobie nr 38 złożone były w jamce pod kamieniami. Zastanawiający jest brak w grobach całych naczyń. Tylko w obiekcie nr 35 znaleziono duże fragmenty ceramiki, które mogą wskazywać, że do jamy wstawiono całe naczynie wylewem do dołu. Trudność sprawia nam określenie pierwotnego ułożenia przepalonych szczątków kostnych. Zagadką jest również obecność w grobie nr 35 i 44 na dnie jamy pod brukiem kamiennym dużych fragmentów węgli drzewnych. Zapewne są one pozostałością zwęglonych kłód drewnianych – prawdopodobnie dębowych. Być może są one śladem zwyczaju ich spalania na dnie jamy. Potwierdzeniem tej interpretacji prawdopodobnie jest cienka warstwa spalenizny na dnie w/w jam.
Na stanowisku możemy wyróżnić następujące fazy zasiedlenia:
I fazę należy zapewne wiązać z ludnością grupy północnomazowieckiej kultury łużyckiej – obiekty grobowe nr 33 – 45, prawdopodobnie nr 6A, 12, 19, 22, 29. Skromny zasób danych i niejednoznaczność przesłanek wynikających z analizy materiału zabytkowego pozwala jedynie na bardzo ogólne datowanie. Mogą one być datowane w przedziale od IV EB do HC.
II fazę zasiedlenia wyznacza prawdopodobnie materiał z warstwy nr 44 wykopu III i obiektu nr 16. Na podstawie nielicznego materiału zabytkowego możemy je datować na wczesne średniowiecze
Stanowisko nr 4.
Położona jest na cyplu utworzonym przez meandry Sierpienicy- na niewielkim wzniesieniu. Prace wykopaliskowe podjęto z uwagi na stałe zagrożenie, w postaci postępującego procesu niszczenia terenu stanowiska w wyniku zastosowania głębokiej orki w uprawach polowych. Tylko teren położony w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki jest porośnięty trawą.
