Kazimierz Michałowski (1901–1981)

Kazimierz Michałowski
źródło: archiwum WA UW

Kazimierz Michałowski studiował na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, najpierw historię sztuki, a następnie archeologię klasyczną pod kierunkiem prof. Edmunda Bulandy. Po obronie doktoratu w roku 1926 otrzymał kilkuletnie stypendium rządu polskiego, które umożliwiło mu studia na uniwersytetach w Berlinie i Heidelbergu, a następnie pobyt w Paryżu i Rzymie, wreszcie w École Française d’Athènes. Ten ostatni staż ostatecznie ukierunkował jego karierę naukową.

W czasie pobytu w Grecji Michałowski wziął udział we francuskich wykopaliskach na wyspach Tazos i Delos. W 1929 przedstawił w Warszawie habilitację o portretach hellenistycznych i rzymskich z Delos i rok później został mianowany profesorem archeologii klasycznej na UW. Stanowisko objął w roku następnym.

W latach 1936–1939 prowadził wraz z kolegami francuskimi wykopaliska w Edfu w Górnym Egipcie. Były to pierwsze zagraniczne wykopaliska polskie po odzyskaniu niepodległości. Wiele zabytków z tych badań znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Lata wojny spędził Michałowski w niewoli niemieckiej w oflagu Woldenberg. Zaraz po wojnie wrócił do kraju i przystąpił do odbudowy swojej katedry na Uniwersytecie. W latach czterdziestych był dwukrotnie dziekanem Wydziału Humanistycznego i raz prorektorem. Jednocześnie pełnił obowiązki wicedyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie. Był także członkiem rzeczywistym PAN od jej powstania w 1952.

W latach 1956–1958 prowadził znów wykopaliska – na Krymie na stanowisku Mirmeki. Wkrótce otworzyły się możliwości powrotu do Egiptu, gdzie w roku 1959 Michałowski założył Stację Archeologii Śródziemnomorskiej UW w Kairze. W krótkim czasie zbadał kilka stanowisk na Bliskim Wschodzie: w 1957 roku w Atribis (Egipt) i w Palmyrze (Syria), w 1960 roku w egipskiej Aleksandrii, w 1961 roku w Deir el-Bahari w Egipcie i w Faras w Sudanie, w 1964 roku w Dongoli (także w Sudanie), w 1965 roku w Paphos na Cyprze. Do 1967 roku kierował nimi osobiście.

Michałowski prowadził do emerytury w 1971 roku Katedrę Archeologii Śródziemnomorskiej na Uniwersytecie Warszawskim, aż do śmierci jednak pozostał wicedyrektorem Muzeum Narodowego i sprawował ze swego gabinetu w Muzeum nadzór nad wykopaliskami prowadzonymi już przez jego uczniów. Jako założyciel polskiej archeologii śródziemnomorskiej został patronem Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej jego imienia na Uniwersytecie Warszawskim i filii Centrum w Kairze.

Michał Gawlikowski

 

Życiorys i bibliografia Kazimierza Michałowskiego:
M.-L. Bernhard, Kazimierz Michalowski. „Eos” 70/1, 1982, 5–23.
M. Gawlikowski, Michałowski i jego szkoła, [w:] Królowa Hatszepsut i jej świątynia 3500 lat później, Warszawa 2001, 17–37.