Kierownik badań: dr Andrzej Maciałowicz (koordynator projektu) Miejsce badań: Dąbek, pow. mławski Charakter stanowisk: cmentarzysko Datowanie: późna epoka żelaza (II w. BC – III w. AD)
Wybrane zabytki z nekropoli w Dąbku: naczynie gliniane i zapinka żelazna kultury przeworskiej (II–I w. BC) oraz zestaw paciorków bursztynowych kultury wielbarskiej (II–III w. AD). Fot. A. Maciałowicz
W 2020 roku Uniwersytet Warszawski otrzymał ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach programu Ochrona zabytków archeologicznych, dofinansowanie zadania pt.
Dąbek, stan. 9 – nekropola kultury przeworskiej i wielbarskiej na północnym Mazowszu
Celem dwuletniego projektu było opracowanie i pełna publikacja wyników nieinwestorskich badań archeologicznych, prowadzonych przez Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej w Mławie w latach 90. XX w. na cmentarzysku w Dąbku (stanowisko 9), pow. mławski. Nekropola była użytkowana przez społeczności kultur przeworskiej i wielbarskiej w czasach między II w. BC – III w. AD. Odkryte na stanowisku 9 zabytki są bardzo interesujące ze względu na stosunkowo liczną reprezentację znalezisk z najwcześniejszego horyzontu kultury przeworskiej, datowanego na II w. BC, a także na niezwykłe dla tego ugrupowania cechy inwentarzy grobowych, tj. niespodziewane bogactwo metalowych elementów stroju znalezione w grobach kobiet (zapinki, klamry do pasa), przy równie zaskakującym całkowitym braku uzbrojenia, które powinno towarzyszyć pochówkom męskim. Opracowanie znalezisk z dąbeckiej nekropoli przyczyniło się więc do lepszego zrozumienia procesów kształtowania się i rozwoju wzorców kulturowych społeczności zasiedlających tę część północnego Mazowsza w czasach szeroko rozumianego przełomu er.
Efektem finalnym projektu jest dwujęzyczna (polsko-angielska) publikacja książkowa – monografia cmentarzyska. Elektroniczna wersja publikacji jest dostępna bezpłatnie pod tym linkiem oraz na portalu academia.edu.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych
Kierownik badań: dr hab. Adam Cieśliński, prof. UW (WAUW), dr Andrzej Kasprzak (Muzeum w Koszalinie) Miejsce badań: Nowy Łowicz (adm. Borowo), pow. drawski, woj. zachodniopomorskie Kraj: Polska Instytucje uczestniczące w badaniach: Muzeum w Koszalinie Charakter stanowiska: cmentarzyska i osady Datowanie: schyłkowy paleolit, mezolit, epoka brązu i początek wczesnej epoki żelaza, okres wpływów rzymskich
Fig. 3. Grupa kurhanów przed przystąpieniem do badań. Fot. A. Cieśliński
Fig.1 – Numeryczny model terenu (DTM) cmentarzyska kurhanowego w Nowym Łowiczu, pow. drawski. Rys. A. Cieśliński
Nowy Łowicz – archeologiczna przygoda na poligonie drawskim
Wśród lasów Równiny Drawskiej leży jedno z najciekawszych stanowisk archeologicznych w północnej Polsce, znane pod nazwą nieistniejącej obecnie miejscowości Nowy Łowicz. Położenie tego obiektu jest całkowicie nietypowe, ponieważ znajduje się on w sercu największego w Europie terenu ćwiczeń wojsk NATO – poligonu drawskiego. Archeologiczna przygoda w Nowym Łowiczu rozpoczęła się pod koniec XIX wieku, kiedy stanowisko zostało przypadkowo odkryte na szczycie wysokiego wzgórza położonego bezpośrednio nad doliną Drawy (Fig. 1). Zapomniana przez wiele lat nekropola została ponownie zlokalizowane dopiero po blisko 100 latach przez Krystynę Hahułę z Muzeum w Koszalinie, która kierowała wykopaliskami w Nowym Łowiczu aż do czasu Jej przedwczesnej śmierci w roku 2001. Jej wielkie dzieło mają zaszczyt kontynuować autorzy niniejszego tekstu w ramach już dwudziestoletniego współdziałania Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego z Muzeum w Koszalinie.
Fig.2 – Wybór przedmiotów brązowych z grobów kultury łużyckiej. Fot. A. Kasprzak
Wieloletnie prace wykopaliskowe zaowocowały pasjonującymi wynikami naukowymi, które pozwoliły na rekonstrukcję dziejów ludzkich na terenie współczesnego poligonu. Najstarsze ślady zasiedlenia terenów poligonu drawskiego pochodzą ze schyłku starszej epoki kamienia, tzw. paleolitu schyłkowego, okresu datowanego na około 9000 lat przed Chrystusem. Wówczas cofający się lodowiec umożliwił zajęcie obszarów nad Drawą przez wyspecjalizowane grupy łowców reniferów, należących do gatunku homo sapiens sapiens. Pozostałościami tych społeczności są charakterystyczne narzędzia krzemienne, przede wszystkim ostrza strzał lub oszczepów.
Fig.4 – Szkielet mężczyzny zmarłego w wieku około 60 lat z początków III w. AD. Fot. A. Cieśliński & A. Kasprzak
Kolejna faza osadnictwa ludzkiego w Nowym Łowiczu datowana jest na IV i V okres epoki brązu i początki wczesnej epoki żelaza (ok. XI‒VIII w. BC) i łączona z ludnością tzw. kultury łużyckiej. W trakcie wykopalisk natrafiono na pozostałości otwartego osiedla oraz cmentarzyska. Z osadą związane są liczne paleniska, jamy śmietniskowe i zasobowe. Kilkadziesiąt metrów od osady natrafiono na ponad 250 pochówków. Spalone szczątki zmarłych składano do popielnic lub, rzadziej, bezpośrednio do wykopanej w ziemi jamy. Kilkanaście pochówków złożono w 4 kurhanach, wyróżniających się skomplikowanymi konstrukcjami z kamienia. W grobach, obok masowo występujących naczyń ceramicznych, składano przedmioty z brązu: ozdoby (szpile, pierścionki) i drobne narzędzia (brzytwy) (Fig. 2).
Fig.5 – Przykład doskonale zachowanej urny. Fot. I. Łukajniuk
Najliczniejsze materiały z Nowego Łowicza pochodzą z okresu wpływów rzymskich (od drugiej połowy I do połowy III w. AD). Wówczas powstało największe w Polsce cmentarzysko kurhanowe użytkowane przez ludność tzw. kultury wielbarskiej. W sumie wybudowano 64 kurhany (Fig. 3), w dwóch przypadkach nadsypano i wtórnie wykorzystano starsze mogiły z epoki brązu. Najwcześniejsze groby z okresu wpływów rzymskich nieprzypadkowo koncentrowały się wokół reliktów nekropoli kultury łużyckiej ‒ nowoprzybyła ludność musiała zrozumieć i zaakceptować sepulkralną funkcję tego miejsca. W sumie w kurhanach odkryto prawie 120 grobów, jeszcze większą liczbę grobów, ponad dwieście, zarejestrowano w przestrzeniach między kopcami.
Fig.6 – Wielokolorowa kolia składająca się z paciorków szklanych proweniencji rzymskiej oraz lokalnie produkowanych okazów bursztynowych. Fot. J. Strobin
Użytkownicy cmentarzyska w Nowym Łowiczu kultywowali jednocześnie dwa rodzaje obrządku pogrzebowego: inhumację i kremację. Pochowani w grobach inhumacyjnych leżeli na wznak, z głową w kierunku północnym (Fig. 4). W kilku przypadkach zarejestrowano pozostałości drewnianych trumien. Stan zachowania kości szkieletów jest zwykle zły i tylko sporadycznie występują ich większe partie. Po rytuale ciałopalnym pozostały groby jamowe i popielnicowe (Fig. 5), a także niezwykle rzadko rejestrowane na podobnych stanowiskach stosy, na których palono zwłoki. Bardzo okazale wyposażano groby kobiet. Do naszych czasów zachowały się liczne elementy stroju, zwykle wykonane z brązu, sporadycznie z metali szlachetnych: zapinki do spinania szat, wisiorki, bransolety, sprzączki do pasów. W wielu przypadkach natrafiono na bogate kolie paciorków bursztynowych oraz szklanych (Fig. 6), spinane klamerkami esowatymi (Fig. 7). Zmarłym towarzyszyły ponadto drobne narzędzia: igły, szydełka, przęśliki (ciężarki umieszczane na wrzecionie), przęślice (wałeczki do mocowania przędzy). Gliniane naczynia trafiały tu jako dary od bliskich (zapewne część z nich zawierała pierwotnie jadło i napitki), wiele razy pełniły także funkcje urn. Mężczyznom z reguły nie wkładano do grobów broni, wyjątkowo wyposażano ich w ostrogi z brązu.
Do najbardziej unikatowych obserwacji w Nowym Łowiczu należą pozostałości starożytnej orki, które w świetle ostatnio zaproponowanej interpretacji należy traktować raczej jako ślady rytuałów związanych z oznaczeniem miejsca pod budowę kurhanów, niż jako pozostałości pól uprawnych.
Wieloletnia współpraca pomiędzy archeologami, wojskowymi i leśnikami pokazała, że Wojsko Polskie i Lasy Państwowe – obok swej podstawowej działalności – wspiera badania naukowe oraz ochronę narodowego dziedzictwa archeologicznego, przyczyniając się do lepszego poznania historii naszej wspólnej „małej ojczyzny” znad Drawy.
Autorzy: Adam Cieśliński (Wydział Archeologii UW), Andrzej Kasprzak (Muzeum w Koszalinie)
Fig.7 – Klamerki esowate ‒ typowy element stroju kobiecego w kulturze wielbarskiej. Fot. I. Łukajniuk
Hahuła, K. 1990, Nowy Łowicz – cmentarzysko kurhanowe z okresu wpływów rzymskich, Koszalińskie Zeszyty Muzealne 18, 37–54.
Cieśliński, A., Kasprzak, A. 2006, Cmentarzysko w Nowym Łowiczu w świetle najnowszych badań. Kurhan 29, in W. Nowakowski et al. (red.), Goci i ich sąsiedzi na Pomorzu. Materiały z konferencji „Goci na Pomorzu Środkowym”, Koszalin 28–29 października 2005, Koszalińskie Zeszyty Muzealne, Seria A: Studia Archaeologica Pomeranica, B. II, Koszalin, 109–124.
Cieśliński, A., Kasprzak, A. 2009a, Ciekawy aspekt obrządku pogrzebowego kultury wielbarskiej w Nowym Łowiczu, pow. drawski. Groby wtórne na przykładzie kurhanu 26, in A. Janowski et al. (red.), XVI Sesja Pomorzoznawcza, 22–24. 11. 2007 r., Szczecin, Acta Archaeologica Pomoranica III, Szczecin, 179–194.
Cieśliński, A., Kasprzak, A. 2010, Ein Grabhügelgräberfeld der Wielbark-Kultur in Nowy Łowicz in Pommern, in U. Lund Hansen & A. Bitner-Wróblewska (red.), Worlds Apart? Contacts across the Baltic Sea in the Iron Age. Network Denmark-Poland, 2005–2008, Nordiske Fortidsminder, Serie C, vol. 7, København-Warszawa, 365–376.
Cieśliński, A., Kasprzak, A., Stasiak, Z. 2018, Nowy Łowicz, st. 2, woj. zachodniopomorskie. Badania w latach 2013–2014, Światowit, Nowa Seria XI‒XII (LII‒III), Fasc. B, 2013–2014, 365‒371.
Kierownik badań: Andrzej Szela Miejsce badań: Zgliczyn Pobodzy, Mazowsze północne Kraj: Polska Instytucje uczestniczące w badaniach: Wydział Archeologii UW
Wojewódzki Mazowiecki Konserwator Zabytków,
Fundacja Wydziału Historycznego „Varia” Charakter stanowiska: cmentarzysko i osada Datowanie: młodszy okres przedrzymski, okres wpływów rzymskich, okres wędrówek ludów Opis: Od roku 2018 prowadzone są prace na osadzie i cmentarzysku, które zaliczyć należy do jednych z najbogatszych stanowisk archeologicznych z obszaru północnego Barbaricum.
Osada założona została przez ludność kultury przeworskiej (WANDALÓW) na przełomie III i II wieku p.n.e, czyli na samym początku formowania się tej niezwykle bogatej kultury archeologicznej na obszarze dzisiejszej Polski. Do dnia dzisiejszego zachowały się na niej liczne obiekty z bogatym materiałem archeologicznym i archeozoologicznym. Pochodzą z niej również liczne zabytki wydzielone, na które oprócz narzędzi czy ozdób składają się również liczne monety-denary i sesterc, które pochodzą zapewne z rozproszonego skarbu. Do chwili obecnej znaleziono już ponad 60 rzymskich monet, co stanowi jedno z największych znalezisk monet rzymskich znalezionych w trakcie badań wykopaliskowych. Z kolei na położonej w bezpośrednim sąsiedztwie nekropoli mamy do czynienia z grobami ciałopalnymi i szkieletowymi datowanymi , przynajmniej na chwilę obecną od I wieku n.e. do V wieku n.e. do chwili obecnej nie znaleziono jeszcze pochówków z ostatnich wieków przed naszą erą. W zamian znaleziono natomiast liczne groby ciałopalne z I i II wieku naszej ery. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj grób książęcy z początku II wieku, który uznać należy za jeden z najbogatszych pochówków tego typu z obszaru północnego Barbaricum. Oprócz niego znaleziono również groby inhumacyjne z okresu wpływów rzymskich oraz co niezwykle ciekawe z okresu wędrówek ludów.
Rekonstrukcja wybranych elementów z grobu książęcego
Kierownik badań: dr hab. Bartosz Kontny, prof. UW Miejsce badań: Jezioro Lubanowo gm. Banie powiat gryfiński Kraj: Polska Instytucje uczestniczące w badaniach: Instytut Archeologii i Etnologii PAN Charakter stanowiska: miejsce ofiarne
Badania w jeziorze Lubanowo, fot. Aleksander Kozłowski
Opis badań:
Począwszy od 2014 r. zespół badaczy (Tomasz Nowakiewicz, Bartosz Kontny, Artur Brzóska, Piotr Prejs) i studentów IA UW (w pierwszych latach wraz z IAiE PAN – dr Aleksandra Rzeszotarska-Nowakiewicz) prowadził nieinwazyjne badania podwodne w jeziorze Lubanowo (dawn. Herrn-See) we wsi Lubanowo (dawn. Liebenow) na Pomorzu Zachodnim. Podczas badań pozyskano broń, elementy rzędu końskiego (m.in. wodze łańcuchowe) i narzędzia, datowane przeważnie na okres wpływów rzymskich, choć pewna ich część pochodzi z okresu średniowiecza. Niektóre z przedmiotów noszą ślady rytualnej destrukcji. W przypadku znalezisk datowanych na okres rzymski analogie wskazać można przede wszystkim na terenie kultur przeworskiej, a po części także w północnej Europie. Jezioro pełniło funkcję rytualnego jeziora ofiarnego, w którym składano zasadniczo broń i ekwipunek wojowników. Wyjątkowy charakter tego stanowiska wynika nie tylko z rzadkości podobnych miejsc ofiarnych na obszarze Polski, ale również z faktu, że mamy do czynienia z wciąż funkcjonującym zbiornikiem (w północnej Europie, gdzie zidentyfikowano dziesiątki podobnych depozytów, mają one charakter bagienny – dawne jeziora w których składano ofiary przekształciły się w torfowiska). Ofiary w okresie rzymskim były składane najprawdopodobniej przez miejscową ludność, przyporządkowaną przez archeologów do tzw. grupy lubuskiej. Znaleziska wczesno- i późnośredniośredniowieczne (broń, narzędzia, ceramika, ozdoby) mogą być – przynajmniej w części – wiązane z zachowaniami sakralnymi. Literatura:
B. Kontny, T. Nowakiewicz, A. Rzeszotarska-Nowakiewicz,The Turning Point: preliminary results of underwater research of the former Herrn-See at the vilage of Lubanowo (Western Pomerania, Poland), „Archaeologia Baltica” 23 (2016), 45-57.
Starożytne miejsce ofiarne w jeziorze w Lubanowie na Pomorzu Zachodnim, ed. Tomasz Nowakiewicz, Warszawa: IA UW 2016.
B. Kontny, Archeologia wojny. Ze studiów nad uzbrojeniem barbarzyńskiej Europy okresów wpływów rzymskich i wędrówek ludów, Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V 2019.
Kierownik badań:
dr hab. Tomasz Nowakiewicz (IAUW), dr Aleksandra Rzeszotarska-Nowakiewicz (IAE PAN) Miejsce badań: Czaszkowo st. 1, gm. Piecki, pow. mrągowski, woj. warmińsko-mazurskie Kraj: Polska Instytucje uczestniczące w badaniach:
Instytut Archeologii i Etnologii PAN Charakter stanowiska: stanowisko bagienne Opis badań:
Zlokalizowane nad dawnym jez. Nidajno stanowisko jest pierwszym w Polsce miejscem, w którym zarejestrowano ślady obrzędów realizowanych według germańskiego obyczaju, znanego z licznych bagien ofiarnych południowej Skandynawii (jak Illerup Ådal, Nydam, Thorsberg). Polegały one na topieniu w wodach bagnistego jeziora broni i różnorodnych i cennych elementów wyposażenia wojowników, przy czym przedmioty te były zazwyczaj uprzednio rytualnie niszczone.
Badania w Czaszkowie są metodycznym i logistycznym wyzwaniem, niemającym precedensu w polskiej archeologii. Jednak dostarczają one wyników również pozbawionych analogii. Podczas badań prowadzonych w osadach sedymentacyjnych dawnego jeziora zarejestrowano bardzo liczne fragmenty uzbrojenia (groty włóczni, duże noże bojowe, miecze, ostrogi a nawet kolczugi), wśród których wyraźną grupę stanowiły importy ze strefy prowincjonalno-rzymskiej. Towarzyszyły im bogato zdobione elementy pasa lub rzędu końskiego z wyobrażeniami zoomorficznymi (głównie z realistycznymi wizerunkami lwów) i większe okucia z wyobrażeniami gryfów, koziorożców i trudnych do zidentyfikowania hybryd. Listę niespotykanych znalezisk uzupełniają złote okucia miecza (zdobione złożonym motywem łączącym przedstawienia lwów, ptaków i delfinów), srebrno-złota figurka sępa i fragmenty szklanego pucharu.
Widoczne na zabytkach z Czaszkowa niespotykane nagromadzenie prestiżowych oznak władzy jest zjawiskiem unikatowym nie tylko w skali Mazur, ale wręcz całego kontynentu. Jednak wciąż nie są jasne przyczyny ich umieszczenia w mazurskim bagnie. Nie wiadomo także, czy swe rytuały sprawowali tu członkowie jakiejś germańskiej drużyny wracający do swej skandynawskiej ojczyzny znad granic rzymskiego świata, czy też byli to powracający z tego samego terenu bałtyjscy mieszkańcy Mazur, którzy przyswoili sobie prestiżowy rytuał wojowników od poznanych tam Germanów? Nie można też wykluczyć, że najcenniejsze znaleziska z Nidajna, znalazły się na Mazurach jako dyplomatyczny podarunek przekazany w późnej starożytności któremuś z tutejszych wodzów przez jednego z władców antycznego świata.
Kierownik badań: mgr Artur Grabarek Miejsce badań: Podlesie 5, gm. Oleśnica, pow. staszowski Kraj: Polska Instytucje uczestniczące w badaniach: Instytut Archeologii UW Charakter stanowiska: osada kultury ceramiki wstęgowej rytej Opis badań: Podlesie to niewielka wieś, położona ok. 5 km na wschód od Oleśnicy w woj. świętokrzyskim.W latach 2014-2017 na stanowisku przeprowadzono badania, w trakcie których przebadano powierzchnię 150 m². Odkryto ponad 100 ciałopalnych grobów popielnicowych należących do kultury tarnobrzeskiej. Dużą wartość naukową niesie za sobą nie tylko zróżnicowany inwentarz ceramiczny, ale także bardzo bogaty zbiór zabytków z brązu i krzemienia. Część z wystąpiła w kontekście grobowym. Odkryto także dwa bogato wyposażone groby k. przeworskiej. Analiza potwierdziła podobieństwo materiałów zabytkowych z Podlesia do inwentarzy innych cmentarzysk kultury łużyckiej z terenu wschodniej części Niecki Nidziańskiej. Projekt/finansowanie: –
Kierownik badań: mgr Artur Grabarek Miejsce badań: Podlesie 6, gm. Oleśnica, pow. staszowski Kraj: Polska Instytucje uczestniczące w badaniach: Instytut Archeologii UW Charakter stanowiska: osada kultury ceramiki wstęgowej rytej Opis badań:
W latach 2014-2018 na stanowisku przebadano powierzchnię 380 m². Pozyskano około 13000 zabytków: 9000 fragmentów ceramiki, 2400 wyrobów krzemiennych, 100 wytworów obsydianowych, 110 artefaktów kamiennych, a także ciężarki gliniane, przęśliki, fragmenty kości zwierzęcych. Obserwacje stratygraficzne, planigraficzne oraz wyniki kompleksowej analizy materiału zabytkowego, jednoznacznie wskazują, iż mamy do czynienia z, jednorodnym kulturowo zespołem, stanowiącym pozostałość osady ze środkowej i późnej fazy KCWR. Charakter znalezisk czynią ze stanowiska w Podlesiu jeden z ważniejszych punktów na mapie osadnictwa KCWR w regionie Niecki Nidziańskiej. Projekt/finansowanie: –
Kierownik badań: mgr Kamil Niemczak, mgr Iwona Lewoc Miejsce badań: Wólka Prusinowska, gm. Piecki, pow. mrągowski Kraj: Polska Instytucje uczestniczące w badaniach: Fundacja Terra Desolata Charakter stanowiska: cmentarzysko Opis badań: Nekropola ludności grupy olsztyńskiej datowana na rozwinięty okres wędrówek ludów znajduje się w powiecie mrągowskim, na północno-wschodnim, wysokim brzegu jeziora Wielki Zyzdrój. Znana od końca XIX w. Podczas współczesnych wykopalisk odkryto: m.in. płytkową zapinkę pięciopalczastą, zapinkę tarczowatą z zachowaną wkładką drewnianą, żelazną sprzączkę z trapezowatą, przewężoną ramką (świadectwo kontaktów z Awarami) oraz brązowe szczypczyki z dwoma liniami rytymi biegnącymi wzdłuż krawędzi. Poza tym odnaleziono kilkaset fragmentów ceramiki. Część była ornamentowana.
Więcej informacji na stronie: https://terradesolata.pl/ Projekt/finansowanie: badania finansowane są przez Instytut Archeologii UW, Radę Konsultacyjną ds. Studenckiego Ruchu Naukowego, Fundację Universitatis Varsoviensis, Fundację Uniwersytetu Warszawskiego oraz Fundację Terra Desolata.
Kierownik badań: dr Andrzej Maciałowicz Miejsce badań: Gołębiewo st. 14, gm. Kozłowo, pow. nidzicki, woj. warmińsko-mazurskie Kraj: Polska Instytucje uczestniczące w badaniach: Instytut Archeologii UW Charakter stanowiska: cmentarzysko kultury przeworskiej Opis badań:
Jedna z najbardziej rozległych ciałopalnych nekropoli kultury przeworskiej z młodszego okresu przedrzymskiego i wczesnego okresu wpływów rzymskich (II w. przed Chr. – II w. po Chr.), która dostarczyła m.in. licznej serii żelaznego uzbrojenia. Projekt/finansowanie: „Młodsza epoka żelaza na ziemiach pruskich – badania ratownicze na cmentarzyskach w Czerwonym Dworze (st. XXI), Gołębiewie (st. XIV) i Pieckach (st. I), woj. warmińsko-mazurskie” – projekt zrealizowany w 2008 r. (wraz z P. Szymańskim i M. Rudnickim) w ramach Programu Operacyjnego „Dziedzictwo kulturowe” (priorytet 4), finansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Kierownik badań: dr hab. Witold Gumiński Miejsce badań: Szczepanki 8, gm. Wydminy, pow. giżycki Kraj: Polska Instytucje uczestniczące w badaniach: Instytut Archeologii UW Charakter stanowiska: Stanowisko torfowe – cykl obozowisk łowców-zbieraczy z epoki kamienia Opis badań: Paleośrodowisko, gospodarka, osadnictwo, obrządek pogrzebowy i wytwory drewniane, kościane, bursztynowe, kamienne, krzemienne i ceramika w kolejnych okresach epoki kamienia – od późnego paleolitu, przez mezolit, paraneolit (kulturę Zedmar) po koniec neolitu.
Aktualnie realizowany jest projekt badawczy dotyczący praktyk pogrzebowych na stanowisku Szczepanki:
NCN Opus 20; nr 2020/39/B/HS3/02375 Chronologia bezwzględna pochówków i luźnych kości ludzkich ze stanowisk łowiecko-zbierackich epoki kamienia Dudka i Szczepanki na Mazurach Opublikowane wyniki projektu: – Bugajska, K. (2023). Purified by fire: Cremation burials in the Stone Age hunter-gatherer cemetery at Dudka, Masuria, northeast Poland. Documenta Praehistorica, 50, 110-135. https://doi.org/10.4312/dp.50.10 – Bugajska, K. (2024). Loose human bones as evidence of the multi-step burial rite: Case study of the Stone Age hunter-gatherer sites at Dudka and Szczepanki, Masuria (northeastern Poland), Přehled výzkumů 65/1, 2024 X 103–137 https://doi.org/10.47382/pv0651-05
Szczepanki, topór T-kształtny z poroża jelenia i pół pucharka kultury Zedmar (obok dwa kamienie i łopatka jelenia) zatopione przy brzegu byłego jeziora, fot. W. Gumiński, 2019 r.
Szczepanki, czaszka psa z pochówka psa zatopionego przy brzegu byłego jeziora, fot. W. Gumiński, 2012 r.
Szczepanki, wiosło z drewna jesionu z hydrodynamicznie wygiętym piórem i spiralnie pomalowanym trzonkiem, para-neolit, fot. W. Gumiński, 2010 r.
