Autor: Michal

Kierownik badań: dr Marcin Matera
Miejsce badań: Tanais, Miasnikowski rejon, Obwód rostowski, północne wybrzeże M. Azowskiego, Rosja.
Charakter stanowiska: miasto antyczne, kolonia grecka
Instytucje uczestniczące w badaniach: Muzeum-Rezerwat „Tanais”, Instytut Archeologii UW, Ośrodek Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej UW
Datowanie: III w. pne. – III w. ne.
Projekt/finansowanie: Aktualnie badania prowadzone są w ramach projektu „Hellenistyczna zabudowa Tanais – fortyfikacje i przyległy teren miejski. Kontynuacja badań”, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (2016/21/B/HS3/03423).

Opis badań:
Badania archeologiczne w Tanais rozpoczęły się w roku 1853. Ekspedycja Uniwersytetu Warszawskiego pracuje na stanowisku od 1995 roku. Badania ekspedycji Uniwersytetu Warszawskiego początkowo prowadzone były na terenie zachodniej nekropoli miasta. W roku 1999 rozpoczęto prace badawcze w wykopie XXV położonym w zachodniej części Tanais. W trakcie 20 kampanii wykopaliskowych udało się odsłonić fragment fortyfikacji i wewnętrznej zabudowy miasta. Jednym z najważniejszych odkryć jest rów obronny i wiodący przez niego do bramy miejskiej drewniano-kamienny most. Konstrukcja mostu jest unikalna i nie znajduje analogii w całym świecie kultury antycznej. Do systemu fortyfikacji należały także kamienne mury obronne wraz z murem czołowym tzw. protejchizmą. Archeolodzy z Uniwesytetu Warszawskiego odkryli także bramę miejską. Ponadto odsłonięty został fragment wewnętrznej zabudowy miasta wraz z siatką ulic. Najciekawsze ustalenia związane z zabudową zachodniej części Tanais dokonane zostały w trakcie kilku ostatnich sezonów wykopaliskowych. Udało się zarejestrować fazę przebudowy datowaną na I w. n.e. Do tej pory uważano, że Tanais zachodnie funkcjonowało jedynie do momentu zniszczenia miasta pod koniec I w. p.n.e. przez króla Bosporu Polemona I.

Kierownik badań: Prof. Karol Myśliwiec
Miejsce badań: Saqqara, Egipt.
Charakter stanowiska: cmentarzysko.
Datowanie: okres Starego Państwa.

Saqqara – nekropola na zachód od piramidy Dżesera
Wykopaliska, kierowane są przez prof. Karola Myśliwca, udział w nich bierze dr Kamil Kuraszkiewicz. Są one prowadzone na terenie nekropoli urzędników z czasów późnego Starego Państwa, łączącej się ze strukturami wcześniejszymi i ponownie użytkowanej w schyłkowym okresie historii Egiptu faraońskiego. Prace wykopaliskowe są prowadzone równolegle z pracami dokumentacyjnymi i konserwatorskimi.

Miejsce badań: Ptolemais (Tolmeita), Cyrenajka, Libia
Kierownik badań: dr Piotr Jaworski
Charakter stanowiska: miasto antyczne
Datowanie: III w. p.n.e. – VII w. n.e.
Więcej informacji:
http://ptolemais.uw.edu.pl/wstep/

Kierownik badań: Prof. Barbara Kaim
Miejsce badań: stanowisko Mele Hairam w oazie Sarachs w południowym Turkmenistanie
Charakter stanowiska: zoroastryjska świątynia ognia
Datowanie: okres sasanidzki (II-VII w. n.e.)

Zoroastryjska świątynia ognia w Mele Hairam
Badania wykopaliskowe w Mele Hairam od 1997 roku prowadzą pracownicy Zakładu Archeologii Bliskiego Wschodu IA UW pod kierunkiem dr hab. Barbary Kaim we współpracy z Ministerstwem Kultury Turkmenistanu. Badania wykopaliskowe oraz prace konserwatorskie są finansowane ze środków Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, dotacji JM Rektora UW oraz prywatnych sponsorów: linie lotnicze Aero Svit, Molex.

Zespół świątynny składa się z 6 pomieszczeń. Główna sala na planie zbliżonym do kwadratu, z klepsydrowatym ołtarzem ognia pośrodku, poprzedzona jest pomieszczeniem wejściowym typu aivan, którego ściany pokrywają malowidła z przedstawieniami figuralnymi. W tym pomieszczeniu znaleziono trzy gliniane podia z dekoracją palmetową wykonaną w stiuku. W pomieszczeniu znajdującym się na zachód od głównej sali, odsłonięto mniejszy ołtarz ognia, zaś w pomieszczeniu, do którego prowadzi otwór przejściowy umieszczony pośrodku ściany północnej głównej sali znajduje się dobrze zachowany piec do przechowywania świętego żaru.

W kolejnych sezonach wykopaliskowych prace będą skupione na odsłonięciu bramy prowadzącej do całego zespołu oraz pomieszczeń pomocniczych.

Kierownik badań: Prof. Włodzimierz Godlewski i dr Mahmoud el Tayeb
Miejsce badań: Zuma, Merowe el Sheriq i Tanqasi, Sudan
Charakter stanowiska: fortyfikacje i nekropole z tumulusami (kurhanami)
Datowanie: IV – VI wiek

Makuria (Program MtoM) – fortyfikacje i nekropole w regionie Karima (Kurajma), Sudan
Program Wczesna Makuria jest próbą ustalenia regionu, w którym po rozpadzie królestwa meroickiego (połowa IV wieku) powstaje królestwo Makurii, jest także próbą ustalenia w jaki sposób społeczność meroicka przekształciła się w społeczność makurycką i jaka była rola ludności napływowej – plemion Noba. Badania obejmują cmentarze oraz ufortyfikowane osiedla. Program jest realizowany w ramach prac Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW w Kairze na terenach zagrożonych budową tamy na IV katarakcie.

Kierownik badań: Prof. Tadeusz Sarnowski
Miejsce badań: okolice Sewastopola (Ukraina)
Charakter stanowiska: terytorium wiejskie Chersonezu Taurydzkiego
Datowanie: okres rzymski

Krym – kolonia grecka Chersonez Taurydzki
Po ukończeniu projektu „Strażnice rzymskie na pograniczu państwa chersoneskiego”, realizowanego pod wspólnym kierunkiem prof. T. Sarnowskiego i dr R. Karasiewicza-Szczypiorskiego, rozpoczęliśmy badania śladów starożytnego osadnictwa w obrębie wiejskiego zaplecza (chora) Chersonezu. Badania mają charakter interdyscyplinarny i obejmują: studia archiwalne, pozyskiwanie i analiza danych pochodzących ze zdjęć satelitarnych, lotniczych i zrobionych na niższych wysokościach z latawca, geodezyjne zdjęcia terenu, tradycyjne badania powierzchniowe, prospekcja geofizyczna, wykopaliska, analizy zwierzęcych resztek kostnych, pyłków, makro- i mikroszczątkow roślinnych. Na powierzchni około 5 km2 dokumentujemy i częściowo odsłaniamy w mikroregionie Wąwozu Jucharina (południowa część Półwyspu Heraklejskiego na południowo-zachodnim Krymie) narażone na szybkie zniszczenie przez działalność budowlaną gospodarstwa rolnicze z okresu III w. p.n.e. – IV w. n.e., wodociągi, drogi, wieże mieszkalne, obiekty gospodarcze, wytwórnie wina, studnie i cysterny.

Kierownik badań: Dr Zbigniew Szafrański
Miejsce badań: Luksor, Gurna (Egipt)
Charakter stanowiska: świątynia z okresu XVIII dynastii

Świątynia królowej Hatszepsut w Deir El-Bahari
Prace prowadzone z ramienia Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW w Kairze przy współudziale pracowników Zakładu. Dr Mirosław Barwik (zastępca kierownika misji) przygotowuje publikację Kompleksu Kultu Królewskiego oraz projekt rekonstrukcji tego zespołu, położonego w południowej części górnego tarasu świątyni. Zespół ten był miejscem, gdzie celebrowano rytuał kultu pośmiertnego królowej oraz jej ojca Tutmozisa I.
W marcu 2002 roku miała miejsce ceremonia oficjalnego otwarcia górnego tarasu świątyni przez prezydenta Egiptu Mohammeda Hosni Mubaraka.

Kierownik badań: dr hab. Tomasz Waliszewski, dr Marzena Łuszczewska
Miejsce badań: Chhîm (Liban).
Charakter stanowiska: świątynia rzymsko-bizantyjskim
Datowanie: II w. n.e.

Świątynia rzymska w Chhîm (Liban)
Badania prowadzone są przez dr Marzenę Łuszczewską w ramach uczestnictwa w pracach misji archeologicznej Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW pod kierownictwem dr Tomasza Waliszewskiego (Zakład Archeologii Bliskiego Wschodu IA UW) na stanowisku rzymsko-bizantyjskim Chhîm (Liban). Celem badań jest opracowanie i próba rekonstrukcji dekoracji architektonicznej rzymskiej świątyni (II w. n.e.) i otaczającego ją temenosu oraz przygotowanie do publikacji inwentarza obiektów kamiennych znalezionych na obszarze stanowiska.

Kierownik badań: dr hab. Radosław Karasiewicz-Szczypiorski
Miejsce badań: Sewastopol (Sapun-Gora)
Charakter stanowiska: Rzymskie wieże obserwacyjne na pograniczu Chersonezu Taurydzkiego
Datowanie: II-III w.
Więcej informacji: http://www.crimeaproject.com

Kierownik badań: Prof.  Karol Szymczak
Miejsce badań: stanowisko Ayakagytma południowo–wschodnie Kyzył–Kum, Uzbekistan.
Charakter stanowiska: obozowisko wczesnoneolityczne
Datowanie: koniec IX – połowa VII tys. BP

Obozowisko wczesnoneolityczne w Ayakagytmie

Trwające od 1995 r. badania wykopaliskowe wczesnoneolitycznego obozowiska Ayakagytma „Stanowisko” dostarczyły bogatych materiałów krzemiennych, kamiennych i ceramicznych rozdzieleniu na dwie fazy osadnicze. Pozyskano też liczny, niezwykle interesujący zespół szczątków kostnych, potwierdzających wczesne udomowienie na terenie Azji Centralnej, bydła, konia, wielbłąda, owcy/kozy, świni. Seria kalibrowanych dat 14C wskazuje na chronologię między końcem IX i połową VII tysiąclecia BP oraz między połową VI i połową tysiąclecia BP. Badania sedymentologiczne wskazują na istnienie we wczesnym holocenie na terenie Niziny Turańskiej wielkiego zbiornika wodnego, którego wybrzeża zasiedlały ugrupowania identyfikowane dzisiaj jako kultura kelteminarska.

Badania na stanowisku Ayakagytma, którymi kieruje dr hab. prof. UW Karol Szymczak prowadzone są i finansowane, jako połączona ekspedycja Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytut Archeologii Uzbeckiej Akademii Nauk.