“Sycylijskie narzędzia włókiennicze z epoki brązu:
opracowanie zabytków i studia porównawcze nad ich funkcjonalnością”
Projekt badawczy finansowany przez Narodowe Centrum Nauki (konkurs PRELUDIUM 11, UMO-2016/21/N/HS3/02926)
Okres trwania projektu: 02.2017-07.2019
Kierownik projektu: Katarzyna Żebrowska, MA
(https://uw.academia.edu/KatarzynaŻebrowska)
Opiekun naukowy projektu: prof. Pietro Maria Militello (Uniwersytet w Katanii, Włochy)
O projekcie
Narzędzia włókiennicze, przede wszystkim gliniane ciężarki tkackie i przęśliki, stanowią jedyny dowód i źródło informacji na temat technologii wytwarzania tkanin na Sycylii w epoce brązu (ok. 2200-850 r. p.n.e.). Znaleziska włókiennicze, tj. fragmenty tkanin, i materiały porównawcze, źródła ikonograficzne lub pisane, z tego okresu nie zachowały się na wyspie. Pomimo, że narzędzia te występują powszechnie na wszystkich prehistorycznych stanowiskach Sycylii, dotychczas nie były one przedmiotem przekrojowych badań, a wiele z nich pozostało nieopublikowanych.
„Sycylijskie narzędzia włókiennicze z epoki brązu: opracowanie zabytków i studia porównawcze nad ich funkcjonalnością” to projekt badawczy mający na celu kompleksowe przebadanie prehistorycznych sycylijskich narzędzi włókienniczych w celu (1) określenia ich ram typologicznych, (2) przeanalizowania ich parametrów funkcjonalnych i odtworzenia charakteru produkcji włókienniczej, (3) oceny jej poziomu technologicznego poprzez studia porównawcze, oraz (4) prześledzenia rozwoju rzemiosła włókienniczego, szczególnie w okresie zintensyfikowanych kontaktów z mieszkańcami rejonu Egei.
Najważniejsze pytania badawcze dotyczą zmian w lokalnej technologii produkcji włókienniczej i wprowadzenia nowych materiałów (Czy typologia sycylijskich narzędzi włókienniczych z epoki brązu może odzwierciedlać takie zmiany? Czy zmiany te były wynikiem kontaktów z ludnością rejonu egejskiego? Czy wpływy egejskie na rzemiosło włókiennicze, jeśli takie były, można zidentyfikować poprzez analizę narzędzi włókienniczych?), specjalizacji i/lub standaryzacji rzemiosła (Czy typologia narzędzi może odzwierciedlać te cechy? Czy rozkład przestrzenny znalezisk może świadczyć o istnieniu specjalizacji i/lub podziału pracy?) i organizacji produkcji włókienniczej (Czy może on wskazywać na centralizację produkcji lub wytwórstwo na potrzeby pojedynczych domostw? Czy ślady kolejnych etapów produkcji mogą zostać zidentyfikowane w sycylijskim materiale archeologicznym?).
Projekt łączy dwa podejścia metodologiczne: metodologię badań archeologicznych, która skupia się np. na badaniu kontekstu znalezisk, i metodologie archeologii włókiennictwa, które koncentrują się na specyficznej kategorii zabytków jakimi są narzędzia włókiennicze, na podejściu eksperymentalnym stosowanym w badaniach tego typu zabytków, oraz na analizie aspektów funkcjonalnych, technologicznych i społecznych narzędzi włókienniczych.
Wyniki prowadzonych badań wzbogacą wiedzę na temat technologii produkcji włókienniczej w epoce brązu w regionie Morza Śródziemnego i dostarczą nowe informacje, szczególnie ważne dla archeologii prehistorycznej Sycylii, archeologii egejskiej i badań nad technologią produkcji włókiennicze w prehistorii.
Wystąpienia konferencyjne
Wygłoszone:
“The Early Bronze Age textile tools from southern Sicily – diversity and change“ @ 2nd International Conference: Dynamics and Organisation of Textile Production in past Societies in Europe, the Mediterranean and the Middle East, 24-25.06.2019 (Instytut Archeologii, Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu); organizatorzy: Małgorzata Grupa, Karina Grömer, Jerzy Maik, Agata Ulanowska.
“Between Sicily and the Aegean. A Comparison of Textile Making Technologies from the Interconnected Regions“ @ Sympozjum Egejskie. 7th Conference in Aegean Archaeology, 6-7.06.2019 (Uniwersytet Warszawski); organizator: Zakład Archeologii Egejskiej, Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.
“Testing and comparing the Functionality of prehistoric Sicilian Spools in textile Production through experimental Weaving” (poster) @ 11th Experimental Archaeology Conference (EAC11), 2-4.05.2019 (Università degli Studi di Trento, Włochy); organizatorzy: EXARC, Università degli Studi di Trento.
„Sicilian textile tools from the Bronze Age – a research project to investigate the prehistoric technology of textile production” @ Islands in Dialogue (ISLANDIA) International Postgraduate Conference in the Prehistory and Protohistory of Mediterranean Islands, 14-16.11.2018 (Università degli Studi di Torino, Włochy); organizatorzy: Luca Bombardieri, Giulia Muti, Alessandra Saggio, Giulia Albertazzi.
„Investigating the function of the Bronze Age Sicilian textile tools” @ Exploring Textiles and Textile Working from Prehistory to AD 500, 29.10.2018 (The University of Liverpool, UK); organizatorzy: Sarah Hitchens, Gabriella Longhitano, Alistair Dickey.
„Investigating use-wear on prehistoric textile tools: the case of the Bronze Age Sicily” @ EAA 24th Annual Meeting, 5-8.09.2018 (Barcelona, Hiszpania); Sesja 438: Not only use: application of functional methods for a better comprehension of operative chains, organizatorzy: Juan Luis Fernández Marchena, Lena Asryan, Antonella Pedergnana, Andreu Ollé.
„Narzędzia włókiennicze z Sycylii epoki brązu – wstępne wyniki badań z pierwszego roku realizacji projektu” @ Archeologia włókiennictwa w Polsce – nowe badania, nowi badacze, 27-28.03.2018 (Instytut Archeologii, Uniwersytet Warszawski, Narodowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie); organizatorzy: Agata Ulanowska, Magdalena Woźniak, Marta Żuchowska.
“The Middle Bronze Age Aeolian textile production in light of recent experiments” @ “Aménager, organiser et utiliser les espaces domestiques à l’âge du Bronze: approches expérimentales” Journée thématique annuelle of the APRAB – Association pour la promotion des recherches sur l’âge du Bronze, 2-3.03.2018 (Musée d’Archéologie Nationale, Saint-Germain-en-Laye, Francja); organizatorzy: Marilou Nordez, Kewin Peche-Quilichini, Mafalda Roscio.
„Wykorzystanie metod archeologii eksperymentalnej w badaniach nad sycylijskimi narzędziami tkackimi z epoki brązu” @ „Table Ronde – Wokół Archeologii Eksperymentalnej” w trakcie 27 Konferencji Sprawozdawczej Instytutu Archeologii, 5-8.12.2017 (Instytut Archeologii, Uniwersytet Warszawski); organizatorzy: Agata Ulanowska.
„The use of experimental archaeology methods in testing the functionality of Bronze Age Sicilian textile tools” @ Vth International Congress of Experimental Archaeology, 25-27.10.2017 (Universitat Rovira i Virgili, Tarragona, Hiszpania); organizatorzy: The Catalan Institute of Human Paleoecology and Social Evolution, Uniwersytet Rovira i Virgili.
„Towards Tracing Signs of Labor Division and Craft Specialization in the Sicilian Bronze Age Textile Technology” @ EAA 23rd Annual Meeting, 29.08-3.09.2017 (MECC, Maastricht, Holandia); Sesja 200: Craft: reconsidering social context, production and division in prehistoric and non-literate societies; organizatorzy: Sophia Adams, Krista Vajanto, Riina Rammo.
„Sicilian textile tools from the Bronze Age. Project presentation” @ International conference: Dynamics and Organisation of Textile Production in Past Societies in Europe and the Mediterranean, 21-22.06.2017 (Oddział Polskiej Akademii Nauk, Łódź, Polska); organizatorzy: Agata Ulanowska, Małgorzata Grupa, Małgorzata Siennicka.
„Tracing Aegean Influence on Textile Tools and Textile Production of the Bronze Age Sicily” @ The 5th Young Researchers’ Conference in Aegean Archaeology, 1-2.06.2017 (Instytut Archeologii, Uniwersytet Warszawski, Polska); organizator: Zakład Archeologii Egejskiej, Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Publikacje:
Żebrowska K. „The application of use-wear analysis to the study of function of prehistoric Sicilian textile tools” w: J.L. Fernández-Marchena, L. Asryan, A. Pedergnana, A. Ollé (red.), Not only use. Application of functional methods for a better comprehension of operative chains, Quaternary International Special Issue (w druku, opublikowane on-line).
Żebrowska K. „The organization of Middle Bronze Age Aeolian textile production in the light of recent experiments” w: M. Nordez, K. Peche-Quilichini, M. Roscio (red.), Le Bulletin de l’APRAB (w druku).
Żebrowska K. „Weaving in Early Bronze Age Sicily: Testing and Comparing the Functionality of Potential Weaving Tools” w: G. Albertazzi, G. Muti, A. Saggio (red.), Islands in Dialogue (Islandia). Proceedings of the First Conference in the Prehistory and Protohistory of the Mediterranean Islands (Islands in Dialogue Series volume I) (w druku).
Żebrowska K. „Between Sicily and the Aegean: craftsmen, craftswomen, and the processes of textile knowledge transmission” w: K. Żebrowska, A. Ulanowska, K. Lewartowski (red.), Sympozjum Egejskie. Papers in Aegean Archaeology 3 (złożone do redakcji).
Żebrowska K. 2019, „La filatura a Monte Cittadella (futura Morgantina) nella fase finale della preistoria siciliana”, AD REM 1-2, ss. 5-9.
Żebrowska K. 2018, „Aeolian Textile Tools from the Bronze Age – Testing the Functionality of Potential Heavy Spindle-Whorls” w: I. Cáceres, I. Expósito, M. Fontanals, M. Gema Chacón, J.M. Vergès (red.), Experimental Archaeology: From Research to Society. Proceedings of the Vth International Congress of Experimental Archaeology, Tarragona, 25-27 October 2017, El Butlletí Arqueològic, V, 40, Tarragona, ss. 105-111.
Żebrowska K. 2018, “The Early and Middle Bronze Age Textile Tools from the Aeolian Islands (Italy)”, w: A. Ulanowska, M. Siennicka, M. Grupa (red.), Dynamics and Organisation of Textile Production in Past Societies in Europe and the Mediterranean, Fasciculi Archaeologiae Historicae XXXI, Łódź, ss. 12-23.