Aktualności
- Naukowe Archiwum Instytutu Archeologii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy uruchomiło ciekawą stronę internetową poświęconą Archiwum Wiktora Petrowa (Domontowicza): https://petrov-domontovych.archive.iananu.com. Wieloaspektowa osobowość Wiktora Płatonowicza Petrowa – etnografa, filologa, pisarza i archeologa – od lat wzbudza ogromne zainteresowanie i liczne dyskusje. W środowisku archeologicznym znany jest przede wszystkim jako badacz stanowisk z okresu rzymskiego na terenie Ukrainy. Wspomniana strona prezentuje zdjęcia wielu archiwaliów związanych z Wiktorem Petrowym, w tym materiały związane z jego badaniami archeologicznymi. Strona dostępna jest w językach ukraińskim i angielskim.
- W Ukrainie został utworzony pierwszy krajowy zespół szybkiego reagowania na uszkodzenia zabytków kultury. W jego skład weszło 22 specjalistów w dziedzinie archeologii i muzealnictwa. Do obowiązków zespołu należą dokumentowanie szkód, ocena ryzyka oraz zabezpieczanie uszkodzonych obiektów dziedzictwa kulturowego.
- W lipcu i sierpniu zrealizowano pierwszy i drugi etap projektu „Polsko-ukraińska letnia szkoła Wspólne dziedzictwo”, który jest prowadzony przez Fundację Przyjaciół Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Instytut Archeologii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy oraz Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego (Pracownia Archeologii Europy Wschodniej). W ramach pierwszego etapu odbyła się seria seminariów online poświęconych ochronie dziedzictwa kulturowego w Polsce i w Ukrainie, a także popularyzacji archeologii. W drugim etapie uczestnicy projektu – studenci uniwersytetów w Kijowie, Tarnopolu i Czerniowcach – wzięli udział w badaniach osady z późnego okresu rzymskiego w pobliżu wsi Komariw (obwód czerniowiecki), a także przeszli intensywny kurs praktyczny z archeologii terenowej. Projekt jest współfinansowany ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności w ramach programu „RITA – Przemiany w regionie”, realizowanego przez Fundację Edukacja dla Demokracji. Kierownikami projektu są dr Aleksandra Rzeszotarska-Nowakiewicz (IAiE PAN) oraz dr Oleg Petrauskas (IA NANU). Szczegóły dotyczące projektu pod linkiem.
- Na brzegu rzeki Stwyga w pobliżu wsi Hlynne w obwodzie rówieńskim miejscowi mieszkańcy znaleźli wykonaną z sosny dłubankę o długości czterech metrów. Znalezisko prawdopodobnie pochodzi z okresu XIV-XV wieku. Łódź zostanie przekazana do konserwacji w muzeum w Olewsku, gdzie znajduje się już podobny eksponat.
Konferencje
- Wydział Historii, Politologii i Stosunków Międzynarodowych Czerniowieckiego Uniwersytetu Narodowego im. Jurija Fedkowycza w dniu 6 grudnia b.r. organizuje VIII seminarium naukowe „Archeologia Bukowiny: osiągnięcia i perspektywy”. Seminarium odbędzie się online z wykorzystaniem platformy Google Meet. Planowane są następujące kierunki: Historia badań zabytków archeologicznych regionu; Problemy epoki kamienia, paleometalu i wczesnej epoki żelaza regionu karpacko-dniestrzańskiego; Archeologia słowianoruska oraz zabytki z czasów kozackich; Ochrona i wykorzystanie obiektów dziedzictwa historyczno-kulturowego obwodu czerniowieckiego. Zgłoszenia z tematami referatów w języku ukraińskim lub w językach krajów Unii Europejskiej oraz z informacjami o autorze/autorach i danymi kontaktowymi przyjmowane są do 1 listopada 2024 r. na adres e-mail: ilkiv_chnu@ukr.net.
Ochrona dziedzictwa kulturowego
- W połowie sierpnia Biuro Prokuratora Generalnego Ukrainy wspólnie z Narodową Policją Ukrainy przekazało Narodowemu Muzeum Historii Ukrainy skarb składający się z trzech srebrnych rzymskich sztabek z odciskami solida Konstantyna Wielkiego. Skarb został znaleziony na terenie rejonu chustskiego na Zakarpaciu. Miejscowy mieszkaniec próbował sprzedać jedną ze sztabek przez internet, czemu przeszkodziły organy ścigania. Znalezisko jest absolutnie unikatowe, ponieważ do tego czasu na terenach Barbaricum była znaleziona tylko jedna srebrna sztabka rzymska z odciskiem monetarnym. Wywiad dotyczący znaleziska można przeczytać w języku ukraińskim pod linkiem. O skarbie informował również portal LiveScience. Naukowego opracowania sensacyjnego znaleziska podejmą się pracownicy Katedry Numizmatyki i Muzealnictwa Wydziału Archeologii UW w ramach Projektu NCN „Neuronowa sieć solidów”.
Popularyzacja nauki
- Lokalna telewizja miasta Chmielnicki przygotowała materiał wideo o znaleziskach fragmentów wojskowych dyplomów rzymskich na terenach Ukrainy (obecnie znanych jest ponad 50 znalezisk). Wideo można obejrzeć pod tym linkiem.
- Na kanale YouTube Narodowego Muzeum Historii Ukrainy zostały umieszczone cztery popularnonaukowe wykłady dotyczące osobnych eksponatów z wystawy „Skarby Krymu. Powrót”.
Wystawy
- W sierpniu w Odeskim Muzeum Archeologicznym została otwarta wystawa „Wyspa Wężowa: wyspa chroniona przez bogów” («Зміїний: острів, що боронять боги»), na której przedstawione są eksponaty z wykopalisk na tej wyspie, w tym z okresu starożytności. Jest to pierwsza wystawa w Muzeum po 24 lutego 2022 roku.
- Od 13 września do końca stycznia 2025 roku unikatowe znaleziska z cmentarzyska okresu rzymskiego Kariw będą eksponowane w Stuttgarcie na wystawie „THE hidden LÄND – Wir im ersten Jahrtausend”. Po wystawie artefakty trafią do konserwacji przez niemieckich specjalistów, po czym zostaną przewiezione na kolejną wystawę – do Konstancy – a w 2026 roku powrócą do Ukrainy.
Publikacje
- Kolejny tom (nr 2 (51), 2024) czasopisma „Archeologia i starożytna historia Ukrainy” („Археологія і давня історія України”) poświęcony jest pamięci wybitnego ukraińskiego archeologa Yevhena Czernenko. Tom zawiera materiały obejmujące badania nad materiałami od okresu przedscytyjskiego po okres rzymski. Ze spisem treści można zapoznać się pod linkiem.
- W Kamieńcu Podolskim ukazał się kolejny tom czasopisma „Archeologia i Fortyfikacja” (nr 1, 2024), który mieści w sobie materiały z dwóch konferencji z 2023 roku: „Archeologia i Fortyfikacja Ukrainy” oraz „Żywa historia i archeologia eksperymentalna”. Z poprzednimi tomami czasopisma można zapoznać się tutaj.
- Ukazała się anglojęzyczna monografia pracownika naukowego Muzeum Archeologicznego Narodowego Uniwersytetu imienia Wasyla Karazina w Charkowie – dr. Stanisława Zadnikowa – pt. „Greek ware of the Bilsk hillfort, second half of the 5th—4th centuries B.C.” (Kharkiv: V. N. Karazin Kharkiv National University, 2023, 330 pp.). Książka poświęcona jest publikacji antycznej ceramiki z drugiej połowy V – IV w. p.n.e., znalezionej na przestrzeni ponad stu lat na znanym scytyjskim grodzisku Bilske, w obwodzie połtawskim.
- Ukazała się anglojęzyczna monografia autorstwa dr Iryny Czeczulinej – pracowniczki naukowej Zakładu Archeologii Antycznej Instytutu Archeologii NAN Ukrainy – „From Athens to Olbia Pontica: The Artistry of Black-Glazed Ware” (Kyiv: IA NANU, 2024). Monografia poświęcona jest analizie znalezisk ceramiki czarnofigurowej z Olbii, znalezionej na przestrzeni latw tym starożytnym mieście.
- Powstała nowa monografia dr. Serhiia Horbanenko – pracownika naukowego Instytutu Archeologii NAN Ukrainy – poświęcona badaniom nad rolnictwem i rzemiosłem wczesnosłowiańskiej kultury Borszewskiej (koniec I tys. n.e.): Horbanenko S.A. 2024. Kultura Borszewska: rolnictwo i rzemiosło. Żytomierz: Buk-Druk, 194 s. (Горбаненко С. А. 2024. Боршевська культура: сільське господарство і промисли. Житомир: Бук-Друк, 194 с.). Książka do pobrania pod linkiem.
- Ukazała się monografia pracowniczki naukowej Narodowego Rezerwatu Ławra Peczerska w Kijowie – Oleny Machoty – pt. „Plinty ze znakami i śladami ze stanowisk klasztoru Peczerskiego z XI-XIII wieku. Katalog” ((Махота О. Плінфи з позначками та слідами пам’яток Печерського монастиря XI-XIII ст. Каталог) (Kijów, 2024, 194 s.). Książka przedstawia kolekcję materiałów budowlanych z XI i XIII wieku z różnymi znakami i śladami, przechowywaną w Narodowym Rezerwacie Ławra Peczerska. Więcej szczegółów pod linkiem.
- Ukazała się książka poświęcona badaniom skarbu monet z XIX i XX wieku odkrytego w 2018 r. przez pracowników Instytutu Archeologii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy w kijowskiej dzielnicy Podol w piwnicy zrujnowanej oficyny mieszkalnej: Hnera W., Olenicz A. 2024. Skarb monet ze Starego Podola. Żytomierz: Buk-Druk, 146 s. (Гнера В., Оленіч А. 2024. Скарб монет зі Старого Подолу. Житомир: Бук-Друк, 146 с.). Skarb zawiera srebrne monety wybite w latach 1817-1915 i jest żywym odzwierciedleniem epoki i doskonałą ilustracją obiegu monetarnego Ukrainy w drugiej połowie XIX wieku.
- Na początku lipca ukazał się kolejny tom „Историко-этнографические и археологические очерки учителей Бессарабии 1884 года с комментариями и иллюстрациями” („Szkice historyczno-etnograficzne i archeologiczne nauczycieli Besarabii w 1884 r. Z komentarzami i ilustracjami” (red. I. V. Sapożnikow; Odesa- Kiszyniów: wydawnictwo M.A. Bondarenko, 2024, 256 s.). Książka zawiera artykuły nauczycieli napisane w 1884 roku w ramach programu Odeskiego Towarzystwa Historii i Starożytności i przechowywane w Instytucie Rękopisów Biblioteki Narodowej Ukrainy. Teksty są poświęcone opisom wsi i miejscowości środkowej oraz północnej Besarabii, obecnie znajdujących się na północnych terenach Republiki Mołdawii oraz obwodu czerniowieckiego Ukrainy. Pierwszy tom można pobrać tutaj.
In memoriam
- 27 sierpnia na froncie, na kierunku donieckim, zginął archeolog, absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Iwana Franka we Lwowie, wieloletni pracownik Muzeum Historii tego uniwersytetu – Jurii Rewera. Pan Rewera brał udział w wielu badaniach archeologicznych na terenie Zachodniej Ukrainy, zajmował się badaniami znalezisk monet rzymskich na tym obszarze. Pan Rewera miał 51 lat. Cześć pamięci Kolegi.