Kierownik badań: dr Michał Przeździecki, mgr W. Migal (PMA w Warszawie)
Miejsce badań: Ćmielów 95, woj. świętokrzyskie
Charakter stanowiska: obozowisko
Datowanie: paleolit schyłkowy
Na granicy światów. Obozowisko kultury magdaleńskiej w Ćmielowie, woj. świętokrzyskie
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. Program „Ochrona zabytków archeologicznych”
Celem projektu jest opracowanie oraz publikacja wyników badań archeologicznych przeprowadzonych w latach 2004–2009 na stanowisku archeologicznym z epoki kamienia Ćmielów 95 („Mały Gawroniec”), woj. świętokrzyskie. Do najważniejszych efektów tych badań należy odkrycie pozostałości obozowiska kultury magdaleńskiej, na które, obok unikatowych śladów pokonstrukcyjnych, składa się bogata kolekcja artefaktów. Przedmiotowe opracowanie zakłada wieloaspektowe, studium wszystkich pozyskanych zabytków ruchomych oraz nieruchomych, jak również szerokiego pakietu danych geomorfologicznych i paleogeograficznych. W celu maksymalizacji potencjału interpretacyjnego przewidziane jest wykonanie serii adekwatnych analiz specjalistycznych (fizykochemicznych, paleośrodowiskowych). Realizacja projektu zaplanowana została w trybie dwuletnim, a jego głównym efektem będzie publikacja książkowa.
Położone na wzgórzu „Mały Gawroniec” stanowisko Ćmielów 95 jest jednych najważniejszych świadectw osadnictwa magdaleńskiego na ziemiach polskich. Na jego wyjątkowy charakter składają się takie elementy jak:
- występowanie obiektów paleolitycznych, w tym pozostałości konstrukcji mieszkalnej;
- bogaty zbiór zabytków krzemiennych, obsydianowych, kamiennych oraz hematytowych;
- kolekcja przedmiotów o znaczeniu symbolicznym, tj. przykładów paleolitycznej sztuki mobilnej;
- zachowany kontekst stratygraficzny i geologiczny, m.in. poziomy późnoglacjalnych gleb kopalnych.
W świetle powyższych uwag uzasadnione wydaje się stwierdzenie, że „Mały Gawroniec” jest stanowiskiem unikatowym, którego potencjał źródłowy trudno przecenić. Waga odkrycia jest tym większa, że z terenów Polski, dotychczas znanych jest zaledwie kilkanaście punktów związanych z osadnictwem tej jednostki. Z drugiej jednak strony, część z nich została ostatnio szczegółowo opracowana (np. Klementowice, Dzierżysław 35) lub jest aktualnie analizowana (Wilczyce, Sowin, Wierzawice 31). Stwarza to doskonałe warunki dla ewentualnych porównań oraz formułowania uwag o szerszym, bardziej synkretycznym charakterze. Odniesienie obserwacji uzyskanych w ramach projektu do wyników badań z innych stanowisk jest ważnym elementem planowanej publikacji, która na poziomie interpretacyjnym (konstruowania wniosków) powinna wykraczać poza ścisłe granice „Małego Gawrońca”.
W proponowanym ujęciu projekt podejmuje niezwykle istotny i aktualny z perspektywy badań nad paleolitem Europy problem wschodniej rubieży osadnictwa magdaleńskim. Głównie ze względu na niedostatki źródłowe (niewielką liczbę stanowisk), nasza wiedza dotycząca charakteru tego osadnictwa wciąż posiada zasadnicze luki. Opracowanie materiałów z Ćmielowa 95 może stanowić nader cenny wkład do tej dyskusji.
Zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej projektu Na granicy światów oraz naszego profilu na portalu Facebook