adres:
00-927 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, Szkoła Główna, pokoje 3.05, 3.06, 3.07, 3.09, tel. tel. +48 22 55 22 805 (806)
kierownik katedry:
dr hab. Adam Cieśliński, prof. ucz.
pracownicy:
dr Vadzim Beliavets
dr Sylwia Domaradzka
dr hab. Bartosz Kontny, prof. ucz.
dr Martin Lemke
dr Andrzej Maciałowicz
dr Andrzej Szela
dr hab. Paweł Szymański, prof. ucz.
dr hab. Agnieszka Tomas. prof. ucz.
doktoranci:
mgr Marek Baczewski (promotor: Adam Cieśliński)
mgr Sebastian Chrupek (promotor: Adam Cieśliński)
mgr Agnieszka Jarzec (promotor: Adam Cieśliński)
mgr Aleksandra Barejko (promotor: Bartosz Kontny)
mgr Paweł Dziechciarz (promotor: Bartosz Kontny)
mgr Iwona Lewoc (promotor: Bartosz Kontny)
mgr Dawid Rembecki (promotor: Bartosz Kontny)
mgr Grzegorz Raczkowski (promotor: Paweł Szymański)
mgr Agata Grzędzielska (promotor: Paweł Szymański)
osoby z otwartym przewodem doktorskim:
mgr Agata Wiśniewska (promotor: Paweł Szymański)
mgr Emil Jęczmienowski (promotorka: Agnieszka Tomas)
Informacje o katedrze:
Katedra powstała w wyniku połączenia dwóch dawnych Zakładów Instytutu Archaeologii UW: Zakładu Archeologii Europy Starożytnej oraz Zakładu Archeologii Prowincji Rzymskich. Katedra specjalizuje się w archeologii Europy barbarzyńskiej od epoki brązu po początki wczesnego średniowiecza (II tysiąclecie p.n.e – I tysiąclecie n.e.) oraz w archeologii prowincji rzymskich (II w. p.n.e. – VI w. n.e.), ze szczególnym uwzględnieniem części europejskiej Imperium i pogranicza rzymskiego (limesu) oraz problematyki armii rzymskiej. Ważnym aspektem badań pracowników katedry są wzajemne relacje świata barbarzyńskiego i antycznego, między innymi militarne, handlowe i dyplomatyczne.
Aktualnie prowadzone badania nad światem barbarzyńskim dotyczą przede wszystkim różnych aspektów kultury materialnej i duchowej ludów bałtyjskich i germańskich, między innymi obrzędowości pogrzebowej, struktur osadniczych, uzbrojenia i sposobów walki, ówczesnej „mody” oraz kontaktów interregionalnych.
Specjalnością katedry jest również tzw. archeologia archiwalna, która stawia sobie za zadanie przywrócenie do obiegu naukowego „zapomnianych” źródeł, nierzadko rozproszonych w trakcie II wojny światowej.
Badania terenowe koncentrują się na obszarze Polski północnej i obejmują stanowiska o różnorodnej charakterystyce: cmentarzyska, osady oraz miejsca obrzędowe.
Wizytówką badań nad pograniczem rzymskim i armią rzymską są wykopaliska w Novae – rzymskim obozie legionowym i mieście późnoantycznym w dzisiejszej północnej Bułgarii. Jest to stanowisko z najdłuższą historią polskich badań za granicą, na którym polscy archeolodzy prowadzą wykopaliska nieprzerwanie od 1960 roku.
Badania ostatnich lat koncentrowały się na poznaniu i rozpoznaniu chronologii najsłabiej rozpoznanej części stanowiska, tzw. aneksu późnoantycznego – obszaru włączonego w obręb fortecy pod koniec III w.
Dzięki badaniom nieinwazyjnym, a potem wykopaliskowym udało się stwierdzić, że w tym miejscu wcześniej istniała nieznana dotąd nekropola cywilno-wojskowa funkcjonująca co najmniej do lat 60. II w. Więcej informacji na temat badań można znaleźć w tym miejscu.
Od roku 2021 badania prowadzone są w centrum obozu legionowego, na tyłach budynku komendantury (dowództwa) legionu. Analogicznie do innych rzymskich obozów legionowych, w tym miejscu powinny znajdować się budynki bardzo ważne dla funkcjonowania jednostki.
W ciągu ostatniego dziesięciolecia pracownicy i doktoranci związani z Katedrą realizowali projekty badawcze także na innych stanowiskach związanych z armią rzymską – w Hercegowinie (Tomasz Dziurdzik na stan. Ljubuški, rzymska Dalmacja) oraz Rumunii (Emil Jęczmienowski na stan. Pojejena, rzymska Dacja).
Ważną częścią badań nad armią rzymską jest także pozawykopaliskowy projekt badawczy, którego celem jest odtworzenie wyglądu budynku komendantury obozu (principia) w Novae oraz jego wystroju, w szczególności posągów i ołtarzy, które zdobiły zarówno świątynię sztandarów, jak i dziedziniec budowli. Więcej na ten temat tutaj.
Badania wykopaliskowe:
Czerwony Dwór, stan. XXI, gm. Kowale Oleckie, woj. warmińsko-mazurskie. Cmentarzysko ciałopalne kultury sudowskiej https://czerwonydwor.edu.pl
Nowy Łowicz, stan. 2, gm. Kalisz Pomorski, woj. zachodniopomorskie. Cmentarzysko kurhanowe kultury łużyckiej i wielbarskiej (we współpracy z A. Kasprzakiem z Muzeum w Koszalinie)
https://www.archeologia.uw.edu.pl/nowy-lowicz-cmentarzyska-i-osady/
53°20′57″N 15°46′29″E
Jezioro Lubanowo, gm. Banie, woj. zachodniopomorskie. Miejsce ofiarne z okresu rzymskiego oraz wczesnego średniowiecza (badania wraz z Pracownią Archeologii Podwodnej WA) 53°07′46″N 14°36′44″E
Zgliczyn Pobodzy stan. 8 i 9. gm. Bieżuń, woj. mazowieckie. Osada i cmentarzysko z młodszego okresu przedrzymskiego, okresu wpływów rzymskich i okresu wędrówek ludów.
Novae (dzis. Swisztow, płn. Bułgaria). Obóz legionowy i miasto późnoantyczne (I-VI w. n.e.). Badania prowadzone przy współpracy z Narodowym Instytutem Archeologii i Muzeum Bułgarskiej Akademii Nauk w Sofii.
Granty:
Tłumaczenie na język angielski książki autorstwa Bartosza Kontnego, „Archeologia wojny. Studia nad uzbrojeniem barbarzyńskiej Europy okresów wpływów rzymskich i wędrówek ludów”, wyd.
Napoleon V, Oświęcim 2019 oraz wydanie jej drukiem”
Grant NPRH nr BPM.WPH.62.45.2020.SS,
Kierownik projektu: dr hab. Bartosz Kontny, prof. ucz.
Brudnice. stan. V. Nekropola ze środka pustki osadnicznej. Zadanie dofinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (program Ochrona zabytków archeologicznych). https://fundacjavaria.pl/brudnice-stan-v-nekropola-ze-srodka-pustki-osadniczej
Dąbek, stan. 9 – nekropola kultury przeworskiej i wielbarskiej na północnym Mazowszu, zadanie dofinansowane ze strony Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (program Ochrona zabytków archeologicznych), którego celem jest opracowanie i pełna publikacja materiałów z wielokulturowego cmentarzyska w Dąbku (stanowisko 9), pow. mławski. strona informacyjna Facebook
Osiedle cywilne przy rzymskim obozie legionowym w Novae (Mezja Dolna) i jego losy w okresie późnego antyku, NCN, OPUS 10, nr UMO-2015/19B/HS3/017/90, Termin realizacji: 5.06.2016 – 5.06.2021 r. Więcej na temat projektu i odwiedź nasz fanpage
In medio castrorum. Statuaryczno-epigraficzny pejzaż centralnej części rzymskiego obozu w Novae, NCN, OPUS 11, nr UMO-2016/21/B/HS3/00030, Termin realizacji 02.02.2017 – 01.02.2022 r. Więcej na temat projektu